شاسی در واقع چارچوب و ساختار خودرو است که در حالت عادی دیده نمی‌شود. آنچه یک خودروی آفرود را از خودروی سواری معمولی متمایز می‌کند، شاسی قدرتمند و مناسب است. جنس شاسی یا فریم خودرو از فولاد سخت و مستحکم است و حالت آن شبیه به ناودانی است.

سیستم فنربندی، سیستم انتقال قدرت، سیستم ترمز و فرمان و بخش پیشرانه بر روی فولاد شاسی خودرو نصب می‌شوند. برای همین یک شاسی خوب باید استحکام زیاد، تحمل وزن و تنش بالا، توانایی تغییر فرم در نقاط مشخص برای بالاترین میزان جذب ضربه و عدم تغییر فرم در قسمت‌های حیاتی را داشته باشد.

اگرچه شاسی خودرو در حالت عادی دیده نمی‌شود اما خرابی شاسی علائمی به‌همراه دارد. قابلیت تعمیر ساده و بازیابی خصوصیات اولیه از دیگر ویژگی‌های یک شاسی خوب است.

انواع شاسی

برای انواع شاسی خودرو چند مدل دسته‌بندی وجود دارد. در یک دسته‌بندی شاسی خودروها را به دو دسته مستقل و نیمه‌جداشدنی تقسیم می‌کنند. در یک دسته‌بندی دیگر انواع مدل‌های شاسی شامل سه دسته شاسی خودروهای شهری (نسبتا محکم)، شاسی خودروهای جاده‌ای و شهری (محکم) و شاسی خودروهای جاده‌ای و آفرود (بسیار محکم) است.

یکی از دلایل اصلی اینکه شاسی خودروهای شهری محکم نیست، این است که تمرکز سازندگان آن‌ها بر روی فاکتورهای مهم دیگری از جمله مصرف سوخت پایین، ابعاد کوچک و سبک و استحکام بدنه است. ام وی ام ۱۱۰، پراید، ساینا، تیبا و … از جمله خودروهایی با شاسی نسبتا محکم هستند. این خودروها برای سفرهای بین شهری و جاده‌ای خیلی مناسب نیستند.

در کنار اینها خودروهای با کاربری دوگانه از جمله سوناتا، کمری، سمند، پژو و … قرار دارند که هم برای داخل شهر و هم برای سفرهای جاده‌ای گزینه مناسبی هستند.

در رده سوم نیز خودروهای با شاسی خیلی محکم مانند پرادو، پاجرو، لندکروز و … قرار دارند. شاسی این خودروها توانایی تحمل ضربات متعدد را دارد و بسیار محکم است.

بیایید کمی تخصصی‌تر بر روی انواع شاسی خودرو متمرکز شویم.

گران‌ترین شاسی‌بلندهای جهان چه شکلی‌اند؟

نشانه های شاسی خراب

شاسی مستقل

شاسی مستقل یا شاسی سرخود یکی از انواع شاسی ماشین است که از دو تکه آهن ناودانی بزرگ ساخته شده است. این دو تکه آهن به‌صورت موازی به هم متصل هستند و جنس آن‌ها از فولاد سخت اما سبک است.

شاسی مستقل در پشت خودرو مقداری بالاتر قرار دارد دلیل آن نیز ایجاد فضا برای جای دادن دیفرانسیل و فنرهای خودرو است. بخش جلویی شاسی نیز مقداری باریک‌تر است و این باریک بودن فرمان‌پذیری خودرو را افزایش می‌دهد.

در طراحی و ساخت شاسی مستقل از ورقه‌های نازک فلزی استفاده می‌کنند. ضخامت این ورقه‌ها ۲ تا ۳ میلی‌متر است. این ورقه‌ها را شکل داده و به‌صورت پروفایل‌ در تکیه‌گاه محورهای جلو و عقب از آن استفاده می‌کنند.

در بخش‌هایی از شاسی مستقل مانند کف و محوطه موتور که فشار بیشتری به آنها وارد می‌شود، از ورقه‌های فلزی با ضخامت بیشتر استفاده می‌شود.

از شاسی مستقل در خودروهای سواری استفاده می‌شود. این نوع شاسی مزایایی از جمله صرفه‌جویی در زمان و هزینه به‌دلیل مستقل بودن شاسی و اتاق دارد. همچنین در صورت خرابی مخارج کمتری برای دارندگان خودرو به‌دنبال خواهد داشت.

اما معایبی نیز برای شاسی مستقل مطرح است. از جمله اینکه به‌دلیل سنگین بودن شاسی، شتاب گرفتن خودرو سخت است. از آنجایی که قطعات شاسی مستقل با پیچ‌ومهره به هم متصل شده‌اند، سر‌وصدای زیادی تولید می‌کند. در زمان تصادف نیز ضریب آسیب دیدن سرنشینان خودرو بالاست.

شاسی نیمه‌جداشدنی

اولین‌بار شرکت روور از شاسی دو قسمتی برای ساخت خودرو رونمایی کرد. این نوع شاسی دو بخش دارد:

بخش ثابت شاسی: کف، ستون‌ها، دیواره‌های صندوق عقب، دیواره جلوی موتور
بخش‌های جداشدنی از شاسی: پنجره جلویی، سقف خودرو، گلگیر و … . این بخش با پیچ و مهره به بخش ثابت شاسی وصل می‌شود.

از آنجایی که عایق‌بندی بهتری میان دو قطعه در مرحله مونتاژ شاسی وجود دارد، سر و صدا و ارتعاشات کمتری از چرخ‌ها به‌سمت اتاق‌ها منتقل می‌شود. در زمان تصادف نیز، هزینه قطعاتی که خراب شده‌اند و نیاز به تعویض دارند، پایین است. فرم اتاق در این نوع شاسی خودرو، شکل‌پذیر است و دست طراح برای ایجاد طرح‌های جدید کاملا باز است.

شاسی نیمه‌جداشدنی به انواع شاسی نردبانی، شاسی جناقی در وانت، شاسی وسط لوله‌ای، شاسی فرم ۷ و ۸ در خودروهای مسابقه‌ای و شاسی صفحه‌ای قابل تقسیم‌بندی است.

شماره شاسی چیست؟

در مورد تشخیص مدل ماشین از روی شماره شاسی یا رمزگشایی کد VIN خودرو چیزی شنیده‌اید؟ کد VIN یا Vehicle Identification Number یا شماره شناسایی خودرو یک عبارت ۱۷ رقمی است که بر اساس یک الگوریتم خاص نوشته می‌شود. از روی شاسی خودرو می‌توان به مدل آن پی برد.

شماره شاسی اختصاصی خودرو از قرار گرفتن ۴ بخش اصلی در کنار هم ایجاد می‌شود:

سریال جهانی تولیدکننده
کد توصیف‌کننده
کد امنیتی خودرو
کد شناسایی

و اما این کد شاسی کجا قرار دارد؟ برای پیدا کردن کد شاسی خودرو در ماشین‌های قدیمی روی گلگیر سمت راننده را چک کنید. دومین جایی که می‌توان شماره شاسی خودرو را پیدا کردن پشت موتور و روی دیواره حرارت‌گیر آن است. سومین ناحیه حک کد شاسی خودرو در ستون A خودرو پایین شیشه جلوی راننده است.

شماره شاسی اطلاعات زیادی از جمله سریال جهانی تولیدکننده خودرو، کشور سازنده، مدل ماشین، بدنه خودرو، گیربکس، کد موتور، وزن، قدرت و تعداد پیشرانه را مشخص خواهد کرد.

وظیفه شاسی خودرو

وظیفه بسیار مهمی بر دوش شاسی خودرو است. آن هم نگهداری اجزای مختلف خودرو در کنار هم است. از اتاق و موتور گرفته تا بدنه و پیشرانه که بر روی شاسی قرار می‌گیرند. در واقع شاسی مانند اسکلت برای ساختمان است.

می‌توان گفت که تمام بخش‌های خودرو روی شاسی خودرو قرار می‌گیرند، یعنی در صورت حذف شاسی عملا کلیت خودرو زیر سؤال خواهد رفت.

جنس شاسی خودرو

شاسی یک سازه چهارضلعی است. از آنجایی که این قسمت نقش باربری برای خودرو را دارد، باید از متریال مقاوم و در عین حال سبک ساخته شود. یعنی سبک بودن و در عین حال مقاوم بودن از ویژگی‌های شاسی خوب است. شاسی از آلیاژی از فلزها (فولاد مستحکم) ساخته می‌شود.

نقش شاسی خودرو در تصادفات

شاسیِ خوب می‌تواند در تصادف مانند منجی عمل کند و جان سرنشینان را نجات دهد و شاسیِ بد می‌تواند شرایط را بدتر کند. برای همین چند ویژگی شاسیِ خوب را در نظر داشته باشید:

تحمل بیشترین میزان وزن؛
سبک بودن؛
حجم کم؛
توانایی تغییر فرم در نقاط مشخص در جهت جذب بالاترین میزان ضربه؛
توانایی حفظ پایداری؛
عدم تغییر فرم در قسمت‌های حیاتی سیستم؛
بالاترین میزان ایمنی؛
مقاومت بالا در برابر خوردگی مواد شیمیایی؛
پایداری در گرمای گسترده؛
امکان تعمیر ساده؛
انتقال حداقل صدا به کابین و اتاق‌ها.

ضعیف بودن هرکدام از فاکتورهای بالا شاسی را در زمان تصادف به‌شدت آسیب‌پذیر می‌کند. در تصادف‌های سطحی و شدید حتما باید سلامت شاسی بررسی و آنالیز شود.

نقش شاسی در قیمت‌گذاری خودرو

حواستان باشد یک خودروی کارکرده که در قسمت شاسی ایراد دارد، با افت قیمت شدید همراه است. شاسی خودرو از عوامل بسیار مؤثر در قیمت‌گذاری خودرو است.

در تصادف‌های شدید عموما شاسی آسیب می‌بیند. اگرچه عملیات شاسی‌کشی، آسیب‌ها را بهبود می‌بخشد اما شاسی دیگر مانند اول نخواهد شد.

بسته به نوع آسیب و محل آن درصدی از قیمت ماشین به نرخ روز در افت قیمت خودرو لحاظ خواهد شد.

افت قیمت شاسی در تصادفات

خرابی‌های شاسی

مشکلات شاسی خودرو را چطور تشخیص دهیم؟ به یاد داشته باشید که وزن بدنه و دیگر قسمت‌های خودرو روی شاسی است. عملکرد صحیح سیستم تعلیق، فرمان و ترمز خودرو نیز تا حد زیادی به سلامت شاسی خودرو بستگی دارد. برای همین امکان دارد ایراد در این بخش‌ها مربوط به شاسی باشد.

خرابی‌های شاسی خودرو و نوع تعمیرات صورت گرفته روی آن موارد بسیار مهمی است که باید پیش از خرید خودرو بدانید. از آنجایی که بازدید شاسی خودرو برای افراد عادی امکان‌پذیر نیست، باید از سرویس کارشناسی خودرو برای بررسی مشکلات دقیق شاسی بهره ببرید.

از جمله علائم مربوط به خرابی‌های شاسی ماشین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

انحراف فرمان خودرو

اگر فرمان خودرو انحراف پیدا کرد اولین جایی که باید آن را چک کنید، سیستم چرخ و فرمان است. اگر در این بخش مشکلی پیدا نکردید، احتمال بعدی شاسی خودرو است.

شنیدن صدا و اصطکاک در جلوبندی خودرو

گوش‌هایتان را تیز کنید، هر صدایی که در جلوبندی خودرو شنیدید و شبیه به اصطکاک یا کشیدن دو قطعه روی هم بود، مربوط به شاسی است. به‌خصوص اگر این صدا در یک سمت ماشین بیشتر شنیده شود.

جهت‌گیری گشتاوری خودرو

انحراف خودرو به یک سمت مخصوصا در سرعت‌های بالا نشان‌دهنده آسیب مربوط به شاسی است. مگر اینکه این انحراف به‌دلیل ترکیدن لاستیک باشد.

انحراف به سمت‌های مختلف در سرعت‌های بسیار بالا تا حدی طبیعی است. اما اگر خودروی شما تنها به یک سمت منحرف شود، باید به سلامت شاسی خودرو شک کنید.

پوسیدگی شاسی خودرو

شاسی خودرو هیچ‌وقت به‌طور ۱۰۰ درصد از خطر پوسیده شدن به دور نیست. به‌خصوص اگر به‌مدت طولانی در معرض رطوبت باشد. در زمان ساخت، تمام شاسی خودرو با مواد ضدزنگ به‌طور کامل پوشانده می‌شود اما در طولانی‌مدت احتمال پوسیدگی در خودرو وجود دارد.

پوسیدگی در شاسی خودرو عموما با از دست دادن مقاومت شاسی در نواحی تنش و انتقال لرزش به کابین و سرنشینان خود را نشان می‌دهد.

حتما بخوانید: پوسیدگی ماشین و روش‌های ترمیم آن

خمیدگی شاسی

خمیدگی شاسی یکی از پیامدهای تصادف‌های سبک و شَدید است. برای چک کردن آسیب خمیدگی شاسی، در اطراف خودرو قدم بزنید و هرگونه تغییر شکل جدید را برانداز کنید.

قسمت‌های زیرین شاسی را نیز به‌دقت نگاه کنید. در صورت شناسایی هرگونه خمیدگی باید سریع نسبت به تعمیر شاسی خودرو اقدام کنید.

شاسی ماشین تصادفی

خرابی کمک فنر و قطعات سیستم تعلیق خودرو

اگر در سطح هموار دیدید که چرخ‌ها تعادل لازم و نرمال را ندارند، احتمالا کمک فنر و دیگر قطعات سیستم تعلیق خودرو دچار مشکل شده‌اند. اما این را نیز باید در خاطر داشته باشید که آسیب مربوط به کمک فنر امکان دارد از یک آسیب مربوط به شاسی نشأت گرفته باشد.

ساییدگی غیرمعمولی لاستیک‌های خودرو

اگر لاستیک‌های خودروی خود را به‌تازگی عوض کرده‌اید اما به‌طرز غیرمعمول دچار ساییدگی شده‌اند، حتما شاسی را بررسی کنید. در بسیاری از موارد مشکلات مربوط به شاسی خودرو گریبان‌گیر لاستیک‌ها خواهد شد.

حتما بخوانید: چگونه علت لاستیک سایی را پیدا و آن را برطرف کنیم؟

ریختگی‌رنگ شاسی

در تصادف‌های شدید که آسیب‌های جدی به شاسی وارد می‌شود، شاسی‌کشی روی خودرو انجام می‌شود و نواحی آسیب‌دیده نیز مجددا رنگ و بتونه‌کاری خواهند شد. ریختگی‌رنگ نوعی زنگ هشدار برای شاسی تعمیر شده است.

در خرید خودرو کارکرده با شاسی تعمیرشده مقداری باید تردید به خرج دهید. چرا که در صورت انجام ندادن کارشناسی تخصصی روی خودرو احتمال آسیب‌های تدریجی و زودهنگام بعدی بسیار زیاد است.

چک کردن شاسی خودرو

هر بار که ناخواسته وارد چاله‌ای می‌شوید یا با بی‌احتیاطی رانندگی می‌کنید، احتمال شل شدن اتصالات و پیچ‌های شاسی خودرویتان وجود دارد.

بعد از هر تصادف حتی کوچک، باید شاسی را به‌دقت بررسی کنید و مطمئن شوید شاسی از فرم اصلی خود خارج نشده باشد.

عموما از یک چکش برای چک کردن اتصالات پیچ و پرچ شاسی استفاده می‌شود. بدین صورت که ضربه‌های خاصی با چکش به شاسی می‌زنند در صورت شنیدن صدای خفه این احتمال وجود دارد که پیچ‌ها یا پرچ‌های شاسی شل شده باشند.

حواستان باشد اگر در این زمینه تجربه ندارید، نباید این کار را خودتان انجام دهید. بعلاوه که ضربه زدن به پرچ‌ها به‌منظور محکم کردن آنها کاری اصولی نیست.

اگر به شاسی ضربه زدید و صدایی مانند جیرجیر شنیدید، احتمالا لایی‌های شاسی خراب شده است و نیاز به تعمیر دارد.

در کارشناسی خودرو با انجام آزمایش‌ها و آنالیزهای خاص، شاسی خودرو به‌طور دقیق بررسی و آسیب‌شناسی خواهد شد. از جمله موارد مربوط به تعمیر شاسی می‌توان به شاسی‌کشی اشاره کرد.

نحوه تعمیر شاسی خودرو

شاسی‌کشی و تعمیرات مربوط به شاسی خودرو را باید حتما در تعمیرگاه و زیر نظر متخصصان انجام دهید. بسته به نوع آسیب و شدت آن تعمیرکار و متخصص تعمیر شاسی امکان دارد از شاسی‌کشی دیجیتال (اتوماتیک) یا مکانیکی استفاده کند.

شاسی‌کشی خودروهای وارداتی حساسیت‌های خاص خود را دارد برای همین عموما فرایند را با بهره‌گیری از اطلاعات سیستم کنترل پایداری الکترونیکی خودرو انجام می‌دهند. اطلاعاتی که در ECU ذخیره شده است، برای عملیات شاسی‌کشی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

کل فرایند شاسی‌کشی باید با دستگاه‌ها و تجهیزات تخصصی و حرفه‌ای صافکاری انجام شود تا جلوبندی خودرو از حالت پایدار خارج نشود.

متدهای مختلف شاسی‌کشی خودرو بسته به نوع مدل خودرو، نوع شاسی و نوع آسیب متفاوت است و تشخیص نهایی بعد از بررسی به صلاحدید تعمیرکار انتخاب خواهد شد.

شاسی کشی خودرو

اگر خودرو در تصادف آسیب زیادی دیده باشد، پیش از هر کاری باید شاسی خودرو صافکاری شود (شاسی کشی شود). سه مدل شاسی‌کشی خودرو وجود دارد:

شاسی‌کشی با میله
شاسی‌کشی با اتصال خودرو به ۴ پایه
شاسی‌کشی با دستگاه شاسی‌کش

مراحل شاسی‌کشی خودرو

آنالیز وضعیت شاسی: تعمیرکار تمام قطعات روی شاسی را جدا می‌کند و برای آنالیز و ارزیابی آسیب وارد عمل می‌شود.

تعیین جایگاه شاسی خودرو: تعمیرکار از مناسب‌ترین روش شاسی‌کشی برای برگرداندن شاسی به حالت اولیه استفاده می‌کند.

بررسی جزییات: بعد از صافکاری کلی شاسی، تمام جزییات از جمله جای پیچ‌ها و شکل ظاهری آن‌ها به‌دقت بررسی خواهند شد تا بعد از اتصال مجدد قطعات و بدنه به خودرو هیچ نقصی وجود نداشته باشد.

منبع: karnameh

نگهداری و تعمیرات خودروی/شاسی و بدنه