نصب سازه‌های سنگین(پیچ و مهره، جوش)

ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺗﺼﺎﻻت در ﺳﺎزه های ﻓﻮﻻدی ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎی ﺳﺎزه ها ﺑﻮده و ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎی ﻓﻮﻻدی ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش زﻟﺰﻟﻪ ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺸﮑﻞ ﺟﻮﺷﮑﺎری اﺗﺼﺎﻻت ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺮی زوال ﻫﺎی ﭘﯽ در ﭘﯽ و ﺑﻨﯿﺎدی در ﺳﺎزه ﻓﻮﻻدی ﮔﺮدد. ﺑﺎ ﺟﻮﺷﮑﺎری اﺗﺼﺎﻻت ﺣﺴﺎس ﻣﺜﻞ ﺟﻮش ﺷﯿﺎری ﻧﻔﻮذی اﺗﺼﺎل ﮔﯿﺮدار ﺗﯿﺮ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن در ﻣﺤﻞ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻧﺼﺐ اﺳﮑﻠﺖ ﻓﻮﻻدی ﺻﺮفاً ﺑﺎ ﭘﯿﭻ ﮐﺮدن ﻗﻄﻌﺎت از ﭘﯿﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺴﺮﯾﻊ در اﺟﺮای ﭘﺮوژه، ﺑﻪ ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮد.

1. نصب اسکلت فلزی

ساخت سازه فلزی دارای مراحلی می باشد که هریک به‌طور مفصل در این مقاله توضیح داده شده است. در مرحله اول پس از انتقال مصالح به محل پروژه، باید محل دقیق نصب صفحه ستون ها و بولت ها تعیین گردد. پس از نصب کامل بولت و صفحه ستون، نوبت به برپایی ستون ها می رسد. در این مرحله جرثقیل متناسب با نوع سازه در محل مستقر شده و سپس ستون های سازه و پس از آن تیرهای مربوطه در محل خود مطابق نقشه های اجرایی نصب می گردند. همچنین در برخی موارد قاب های سازه در محل کارگاه ساخته شده و سپس اقدام به نصب اسکلت به صورت قابی می شود. پس از نصب تیر و ستون‌ها، در صورت وجود، بادبندها و سپس شمشیری پله در محل خود نصب می شوند. تعیین نوع اتصال مؤثرترین عامل در روند اجرای پروژه می باشد که باید طبق نظر کارفرما و طراح و باتوجه به کاربری سازه مذکور تعیین شود. وجود نقشه های اجرایی دقیق و کامل، نقش مهمی در تسریع روند اجرا خواهد داشت و در نهایت استفاده از تیم اجرای حرفه ای باعث خواهد شد تا سازه مورد نظر با دقت کافی و متناسب با استانداردهای مورد تائید سازمان نظام‌مهندسی کشور به اتمام رسد.

2. کنترل نیروی انسانی و ایمنی کار

قبل از نصب اسکلت فلزی ساختمان هر کارگاه نیازمند ایمنی و نیروی انسانی مرتبط با اجرای سازه می باشد. در این قسمت دو بخش کلیدی نیروی انسانی و ایمنی کار توضیح داده می شود.

2. 1 ایمنی کار

به‌طور خلاصه موارد اصلی مرتبط با ایمنی محل کار، در این قسمت برای شما عزیزان توضیح داده می شود. در ابتدای روند شروع پروژه، سازنده باید خطرات احتمالی محیط کار را شناسایی و نسبت به رفع آن‌ها اقدام نموده و تمهیدات لازم را مطابق مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان در محل کارگاه فراهم نماید. کارفرما باید تمامی انواع وسایل و نیروی انسانی موردنیاز برای حفاظت از افراد محل کارگاه، تجهیزات و ماشین‌آلات و غیره را فراهم کند. تمامی کارگران باید مجهز به لباس کار مخصوص، کلاه ایمنی و سایر تجهیزات باتوجه به نوع کار خود از قبیل دستکش، عینک جوشکاری و … باشند. معابر، پلکان‌ها، سطوح شیب‌دار، بازشوها، پرتگاه‌ها و نقاطی که احتمال خطر سقوط افراد وجود دارد، باید با نرده و پوشش‌های موقت و مناسب محافظت شوند. تجهیزات مورد استفاده از قبیل قالب ها، موتور جوش، میکسر و … قبل از ورود به کارگاه باید از لحاظ سالم بودن مورد بررسی قرار گیرند. همچنین کارگاه ساختمانی باید به‌طور کامل محصور شده و از ورود افراد غیرمسئول به کارگاه جلوگیری به عمل آید. در مرحله بعد کارفرما موظف است علائم و تابلوهای مرتبط با ایمنی کارگاه و علائم هشداردهنده را در مکان های مناسب نصب نماید.

شکل 1 حصار کشی اطراف کارگاه

شکل 2 نصب علائم ایمنی در کارگاه

در شرایط جوی نامساعد نظیر باد و طوفان های شدید و یخ زدگی، از کار کردن کارگران روی بام ساختمان جلوگیری شود. تجهیزات نظیر داربست باید زیر نظر کارشناس HSE و مطابق استاندارهای لازم نصب و سپس مورد استفاده قرار گیرد. قبل از شروع عملیات ساختمانی باید مجوزهای لازم به‌منظور اجرای عملیات ساختمانی، انبار کردن مصالح و …. در پیاده روها و خیابان ها و سایر فضاهای عمومی و استفاده از تسهیلات عمومی از مراجع ذیصلاح اخذ شود. وسایل و مصالح مصرفی باید در محلی قرار داده شود که برای عابرین ایجاد حادثه و یا مزاحمت ننماید و وسایل و مصالح مورد استفاده به‌وسیله احداث دیوار به ارتفاع 2 متر و رنگ زرد و علائم هشداردهنده و چراغ‌های چشمک‌زن ایمن‌سازی گردد. ایمنی کارگاه در شب توسط نصب چراغ های لازم در محوطه کارگاه تأمین شود.

2. 2 نیروی انسانی

مدیریت مؤثر پروژه عامل اصلی اجرای صحیح روند کار می باشد. از طرفی مهم ترین بخش مدیریت پروژه، تعیین پرسنل کلیدی برای قسمت های مختلف کار و مشخص نمودن وظایف آن‌ها است. در این مرحله و برای نصب اسکلت فلزی ، پیمانکار بهتر است موارد زیر را مشخص و منصوب نماید:
• یک مدیر پروژه باتجربه بالای مربوط به اجرای اسکلت فلزی که بر روند اجرای کار نظارت کامل داشته باشد.
• انتخاب مسئول ایمنی و بهداشت کارگاه (HSE) که ضوابط مربوط به ایمنی را حین اجرای کار به‌طور مداوم کنترل نماید.
• انتخاب تیم مجرب نصب و اجرای اتصالات فلزی
• انتخاب تیم نقشه برداری

3. حمل و نگهداری مصالح فلزی

مصالح فلزی باید با دقت حمل و در محل سایت باراندازی شود. حمل و نگهداری مصالح تا زمان اجرا باید به‌گونه‌ای باشد که تحت تنش های بیش‌ ازحد مجاز قرار نگرفته و مشخصات آن‌ها تغییر نکند. مصالح فلزی باید در مکانی تمیز، بدون رطوبت و عاری از گرد و خاک انبار شود، تا از آلودگی و زنگ زدگی آن‌ها جلوگیری به عمل آید. تمامی مصالح باید برحسب نوع آن‌ها (نیمرخ های مختلف) از یکدیگر تفکیک شوند، به‌گونه‌ای که به‌آسانی قابل تشخیص و در دسترس باشند. همچنین مصالح فلزی منتقل شده به کارگاه تا زمان نصب باید در مکانی به دور از رطوبت و بالاتر از سطح زمین نگه‌داری شود.
طبق بند 10-4-4-7 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392) جابه جا کردن قطعات باید با در نظر گرفتن ضوابط ایمنی و با وسایل مناسب انجام شود. قطعات سنگین با شکل و فرم خاص، باید با قلاب نمودن در نقاط مناسب و یا نقاطی که قبلاً تعیین و علامت گذاری شده است بلند شوند تا هنگام جابه جا کردن و نصب، تنش و تغییر شکل زیاد در هیچ قسمتی ایجاد نشده و به اتصالات و سوراخ های پیچ ها آسیبی وارد نگردد.

شکل 3 انبار کردن و نگهداری مصالح در کارگاه

4. زنگ زدایی و رنگ آمیزی

قبل از نصب اسکلت فلزی باید از سالم بودن آن‌ها و نبود زنگ‌زدگی در قطعات اطمینان حاصل کرد. در صورت وجود زنگ زدگی باید با استفاده از روش های مربوطه قطعات فلزی را زنگ زدایی نمود. مهم ترین روش های زنگ زدایی استفاده از برس سیمی و ماسه پاشی می باشد که با توجه به میزان زنگ زدگی باید روش مناسب را به‌کار برد. اگر لایه های اکسید روی قطعات زیاد نباشد، با استفاده از برس سیمی می توان آن‌ها را تمیزکاری کرد. در غیر این صورت و روش مطمئن تر این است که قطعات، ماسه پاشی شوند. ماسه پاشی فرآیندی است که طی آن پرتاب شن و ماسه از طریق فشار هوا صورت می پذیرد. این روش برای تمیز کردن و آماده‌سازی سطوح زنگ زده، هوای فشرده شده را به‌عنوان منبع انرژی می‌گیرد و جریان پرفشار ساینده را به سمت سطوح مورد نظر هدایت می‌کند. در اصطلاح فنی به این روش سَندبلاست نیز می گویند. طبق بند 10-4-5-3 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان ، پس از ماسه پاشی سطوح فلزی و به هنگام بازرسی، سطوح مذکور باید عاری از هرگونه روغن، چربی، کثیفی و نیز لایه های اکسید حاصل از نورد که چسبندگی آن کم می باشد و زنگ و پوشش های رنگی و مواد خارجی باشد.

شکل 4 زنگ زدایی قطعات با استفاده از ماسه پاشی

در نهایت باید قطعات سازه با پوشش محافظتی مناسب رنگ آمیزی گردند. طبق بند 10-4-5-4 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392) قبل از شروع رنگ آمیزی باید سطح مصالح فلزی خشک و کاملاً تمیز باشد. همچنین باید از رنگ آمیزی در شرایط نامطلوب جوی (دمای کمتر از 5 درجه سلسیوس) و رطوبت بیش‌ازحد (طبق کاتالوگ کارخانه سازنده) خودداری نمود. رنگ مصرفی باید کاملاً سطح مورد نظر را پوشش داده و برای جلوگیری از سوسماری شدن پوشش، باید رنگ های آستر و رویه از یک کارخانه تهیه شوند. رنگ آمیزی سطوح بزرگ باید با اسپری بی هوا صورت گیرد و تنها برای لکه گیری استفاده از قلم‌مو مجاز است. در هر مورد شروع کار منوط به تائید مهندس ناظر است. به عبارت دیگر قبل از شروع هر قشر رنگ آمیزی، نوع رنگ آمیزی، نوع رنگ، سیستم رنگ آمیزی و قشر قبلی باید توسط مهندس ناظر بازدید و تائید گردد.
قطعاتی که تازه رنگ می شوند باید از گرد و خاک محافظت شوند. اگر در حین اجرا عملیات نصب، رنگ قطعات صدمه ببیند (به‌واسطه عملیات جوشکاری، حمل، بستن و …) پیمانکار باید سطوح مورد نظر را تمیز نموده، به‌طوری که سطوح فولادی ظاهر شوند و سپس بر اساس مشخصات فنی لایه های رنگ متناسب و سازگار با لایه قبلی و مجاور را در فواصل زمانی مناسب جهت پوشش دادن کامل استفاده نماید.

شکل 5 رنگ آمیزی قطعات قبل از نصب در محل کارگاه

5. نصب بولت ها و صفحه‌ستون

جهت نصب اسکلت فلزی ، مشخص کردن محل قرارگیری صفحه ستون الزامی می باشد که باید در محل مناسب خود یعنی آکس صفحه‌ستون نصب گردد. برای تعیین محل دقیق صفحه‌ستون توصیه می شود از تیم نقشه برداری مجرب استفاده گردد تا مکان یابی به‌درستی توسط دوربین انجام‌گرفته و از جابه جایی مجدد جلوگیری شود. سپس بولت ها باید به نحوی درون فونداسیون ثابت گردند تا هنگام بتن ریزی جا به جا نشوند. برای این کار باید از شابلون های مخصوص صفحه‌ستون (صفحه ای مشابه صفحه ستون و با همان ابعاد و معمولاً از جنس چوب برای ساخت دقیق صفحه ستون) و چهارپایه تثبیت بولت، استفاده گردد تا اجرای کار به راحتی انجام شود.
یک روش دیگر اجرای صفحه‌ستون که در قدیم کاربرد داشته و دیگر منسوخ شده است، نصب آن در محل دقیق روی فونداسیون است. در این روش پیش از بتن ریزی سوراخ های تعبیه شده برای بولت ها به‌وسیله گریس چرب شده و توسط نایلون پوشانده می شود تا پس از اتمام مراحل بتن ریزی، باز و بسته کردن مهره های صفحه ستون به‌آسانی و بدون چسبیدن بتن به آن‌ها صورت پذیرد. این روش مشکلاتی را به همراه دارد که عبارت اند از: عدم دقت مناسب در هنگام نصب صفحه ستون، نیاز به جرثقیل در هنگام نصب ستون و شاغول کردن آن، زمان بر بودن فرآیند اجرا و امکان قرار نگرفتن تیرها در محل دقیق خود پس از نصب ستون ها.

شکل 6 تعیین آکس صفحه‌ستون و نصب بولت ها

شکل 7 شماتیک نصب صفحه‌ستون و بولت

6. ساخت قطعات

در این مرحله ابتدا باید کارفرما نقشه های اجرایی را تهیه کرده و در اختیار پیمانکار قرار دهد. نقشه های اجرایی نقشه هایی هستند که جزئیات دقیق نصب هر قطعه و موقعیت آن نسبت به سایر قطعات، در آن مشخص شده است. نقشه های اجرایی بسته به نوع اتصال باید جوش های کارخانه ای و کارگاهی را مشخص کرده و یا نوع اتصال پیچی (اتکایی یا اصطکاکی) و میزان سفت کردن پیچ ها به وضوح قید شده باشد.
طبق بند 10-4-4-3 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392) ساخت قطعات فلزی باید به‌گونه‌ای باشد که هیچ‌گونه تغییر شکلی به غیر از مواردی که در نقشه ها مشخص شده، ایجاد نگردد. لازم به ذکر است، در صورت صلاح‌دید مهندس ناظر و تائید کتبی وی، ایجاد تغییرات لازم خارج از نقشه های اجرایی بلامانع است. پس از بررسی نقشه های اجرایی و قبل از شروع ساخت قطعات، باید اندازه های موجود در نقشه ها به‌منظور اجرای دقیق و بدون اشکال، توسط پیمانکار تطبیق و کنترل گردد. ساخت المان های سازه فلزی بسته به نوع سازه و نظر کارفرما می تواند در کارخانه و یا در محل کارگاه صورت پذیرد. معمولاً سازه هایی که المان های آن‌ها به شکل پروفیل های IPE دوبل و یا سوبل می باشد در محل کارگاه ساخته می شوند. چنانچه سازه دارای المان های قوی تر نظیر تیرورق و باکس باشد، ساخت المان ها معمولاً در کارخانه انجام می پذیرد. در صورت ساخت قطعات در کارخانه، جوش ها توسط دستگاه های مخصوص و زیر نظر متخصصین مربوطه انجام گردیده و جهت نصب به محل کارگاه آورده می شود. برای ساخت قطعات در محل کارگاه، به‌عنوان مثال ساخت پروفیل دوبل IPE باید ابتدا دو پروفیل مذکور در محل تمیز و مناسب قرار داده شده و سپس جوشکاری آغاز گردد. روند جوشکاری این المان ها بدین‌صورت است که ابتدا وسط و انتهای بال ها را به هم جوش می دهند و سپس المان مربوطه را وارونه کرده و وجه زیرین آن را نیز به همین صورت جوشکاری می کنند. در انتها پس از اتصال موقت دو پروفیل به هم و انطباق لبه های آن‌ها، جوشکاری سرتاسری انجام‌گرفته و دو قطعه کاملاً به هم جوش داده می شوند.

شکل 8 ساخت قطعات فلزی در کارخانه

در صورتی که اتصال قطعات به صورت پیچی باشد، سوراخ های ورق ها باید با استفاده از مته دوار انجام شود. در صورت امکان قطعاتی که قراراست با پیچ به هم متصل گردند ابتدا باید به یکدیگر خال‌جوش شده و باهم سوراخ‌کاری شوند. در نهایت باید به این نکته توجه کرد که طبق بند 10-4-4-2 مبحث دهم مقررات کلی ساختمان، برش نیم رخ های فولادی شامل تیرآهن، ناودانی و نبشی، در صورت تائید مهندس ناظر می تواند با اره یا برش دستی انجام گیرد. در غیر این صورت برش قطعات باید توسط دستگاه برش شعله ریلی و گیوتین (با توجه به ضخامت قطعه مربوطه) و با رعایت ضوابط گفته شده در مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش1392) انجام پذیرد.

شکل 9 ایجاد سوراخ روی مقاطع فولادی برای استفاده در اتصالات پیچی

شکل 10 برش ورق در کارخانه توسط دستگاه گیوتین

7. کنترل جرثقیل و تجهیزات مربوطه و نحوه انتقال قطعات

پس از ساخت قطعات برای نصب اسکلت فلزی و انتقال هر قطعه به محل مناسب خود، نیاز به حضور جرثقیل در محل سایت می باشد. نوع جرثقیل باتوجه به وزن و ارتفاع سازه انتخاب می گردد. جرثقیل مذکور باید دارای مجوز سلامت کار (Certificate) بوده و قبل از شروع کار، تائید واحد HSE پروژه را دریافت کند. رایج ترین جرثقیل هایی که برای سازه های فلزی استفاده می شوند عبارت اند از جرثقیل کامیونی و جرثقیل برجی (Tower Crane). جرثقیل های سوار بر کامیون عمدتاً برای سازه های ساختمانی عادی و پروژه هایی که نیاز به حضور دائمی جرثقیل ندارند بکار می رود. جرثقیل برجی معمولاً در پروژه‌های گسترده که نیاز به جابه جایی زیاد و دائمی در محل پروژه می باشد نصب و به‌کارگیری می شود.

شکل 11 جرثقیل برجی در پروژه های بزرگ

شکل 12 جرثقیل کامیونی

پس از انتخاب نوع جرثقیل، باید محل استقرار آن تعیین گردیده و باتوجه به وزن جرثقیل و میزان فشاری که به زمین وارد خواهد کرد، محل تکیه گاه ها از لحاظ پایداری خاک کنترل شود. در هنگام بالا بردن قطعات توسط جرثقیل باید به اینکه نکته توجه شود که قطعات مذکور بایستی حتماً توسط سیم بوکسل‌ها و تسمه های مخصوص بالا برده شوند و استفاده از زنجیر برای بالا بردن قطعات ممنوع می باشد.

شکل 13 استفاده از سیم بوکسل برای بالا بردن قطعات توسط جرثقیل

8. نصب ستون فلزی

همان‌طور که می دانید ستون یکی از مهم ترین المان های ساختمان است که وظیفه انتقال بار از نقاط مختلف ساختمان به فونداسیون را بر عهده دارد. بنابراین نصب ستون ها باید با دقت بسیار بالا و مطابق استانداردهای مربوطه صورت پذیرد. مقاطع رایج برای ستون ها، مقاطع مربع شکل، 2IPE و مقاطع H شکل می باشد که بهترین عملکرد را در تحمل نیروی فشاری دارند. پس از کنترل ابعاد صفحه ستون، طول جوش، نبشی و ستون به این شرح اقدام به نصب ستون می نماییم. در ابتدا محل آکس ستون را مشخص کرده و سپس با استفاده از نبشی ها و ورق های سخت‌کننده، مطابق نقشه های اجرایی، محل دقیق ستون روی صفحه را تعیین می کنیم. برای این کار می توان دو نبشی را به صورت عمود برهم روی صفحه ستون جوش داد. فایده این عمل، افزایش سرعت اجرا و کمک به استقرار دقیق ستون در محل خود می باشد. قبل از نصب ستون فلزی، محل جوش ها را به خوبی تمیز کرده و مطمئن می شویم که سطح مذکور از زنگ زدگی، گردوخاک و غیره کاملاً پاک شده باشد. سپس ستون توسط جرثقیل به محل خود هدایت شده و نبشی های مورد نیاز دیگر را نیز به صفحه ستون جوش می دهیم. سپس سایر جوش های لازم را انجام داده و ستون را در محل خود نصب می نماییم. واضح است که قبل از اتصال کامل ستون ها به کف ها، باید ستون ها را هم‌محور کرده و از شاقولی بودن آن‌ها در دو جهت متعامد اطمینان به عمل آوریم. در صورتی که ارتفاع ستون های سازه بیش از 12 متر باشد، ستون های جدید را ساخته و روی ستون های قبلی مطابق مراحل گفته شده نصب می نماییم. برای راحتی کار و افزایش دقت وجوه هر ستون را توسط اعداد نام‌گذاری کرده تا و سپس ورق های اتصال را روی وجوه یک و دو ستون نصب شده جوش داده و ورق های اتصال برای ستون فوقانی را روی وجوه سه و چهار آن جوش می دهیم. آنگاه ستون جدید را روی ستون قبلی قرار داده و مراحل اتصال کامل را انجام می دهیم. قبل از اتصال کامل، باید ستون فوقانی را شاقول نماییم. پس از نصب کامل ستون ها و تا زمان نصب تیرها، برای آنکه ستون ها در اثر عواملی همچون وزن خود، باد شدید و … تغییر حالت نداشته باشند، باید آن‌ها را به‌وسیله میلگرد یا نبشی به صورت ضربدری مهار کرد.

شکل 14 مهار ستون ها توسط نبشی به صورت ضربدری

شکل 15 نصب ستون در اسکلت فلزی

8. 1 کنترل ناشاقولی ستون ها

شاقول بودن ستون ها از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. وجود ناشاقولی های غیرمجاز می تواند منجر به سقوط ستون های نصب شده در اثر عوامی نظیر باد و ..شود. شاقول بودن ستون ها باید در حین کار و پس از نصب ستون ها به‌طور مرتب کنترل گردد. با این حال، به دلیل وجود مشکلات اجرایی، بند 10-4-6-7 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392) ضوابطی را برای ناشاقولی ستون ها در نظر گرفته و وجود میزان کمی ناشاقولی را مجاز دانسته است. در این خصوص کنترل ناشاقولی ستون ها رعایت الزامات زیر ضروری است.
• میزان حداکثر جابه جایی محور ستون از محل فرضی مساوی 6± میلی متر می باشد.
• حداکثر ناشاقولی مجاز ستون ها، تا طبقه بیستم به ازای هر طبقه مساوی یک پانصدم ارتفاع و حداکثر 25 میلی متر به سمت نما و 50 میلی متر به سمت داخل ساختمان می باشد.
• شکل 10-4-9 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان، پوش رواداری ناشاقولی ستون در سمت نما و در سمت داخل ساختمان را نشان داده است.

شکل 16 پوش بدشاقولی ستون (شکل 10-4-9 مبحث دهم ویرایش 1392)

• شکل 10-4-10 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392)، پوش رواداری ناریسمانی ستون¬های محور نمای ساختمان را نشان داده است. این آیین نامه همچنین در مورد ستون های داخلی، ناراستایی در محدوده پوش بدشاقولی را مجاز دانسته و آن را در شکل 10-4-11 توصیف نموده است.
• رواداری ابعادی عرض و ارتفاع مقطع ستون 4± میلی متر می باشد.

شکل 17 ناریسمانی ستون های محور خارجی طبق مبحث دهم (شکل 10-4-10 مبحث دهم ویرایش1392)

شکل 18

باید به این نکته دقت شود که اعمال هرگونه نیرو به ستون ها که باعث خروج امتداد ستون ها از مقدار مجاز رواداری شاقولی شود، ممنوع است.

9. نصب تیرها مطابق نقشه های اجرایی (پل‌های اصلی)

تیرها جز اعضای باربر ساختمان هستند که وظیفه تحمل بار دیوارها، سقف و سایر تجهیزات ساختمان و انتقال آن به ستون های مربوطه را به عهده دارند. در مراحل نصب اسکلت فلزی ساختمان بعد از نصب ستون ها با فرض اینکه تیرها قبلاً در کارگاه یا کارخانه مطابق نقشه های اجرایی ساخته شده اند، اقدام به نصب آن‌ها می نماییم. نصب تیرها ارتباط مستقیم با نوع اتصال (جوشی، پیچی و پرچی) و وضعیت گیردار یا ساده بودن اتصال دارد. قبل از اتصال تیرها باید از مشخص بودن محل دقیق آن‌ها روی ستون توسط نبشی یا ورق سخت‌کننده مطمئن شویم. پس از ساخت تیرها توسط جرثقیل مربوطه به محل خود منتقل می‌شود. قبل نصب مواردی نظیر طول جوش های مقاطع ساخته شده، کنترل ورق های تقویت روی بال و جان، تعداد سخت کننده های عرضی و انجام جوش صحیح باید کنترل گردد. در نهایت با در نظر گرفتن نکاتی نظیر طول جوش، میزان رواداری، نوع پیچ ها، محل پیچ ها، نوع الکترود و …، اقدام به نصب تیرها می نماییم. پس از نصب تیرهای اصلی در صورتی که سقف از نوع کامپوزیت و یا عرشه فولادی باشد تیرهای فرعی را نیز با رعایت نکات مشابه نصب می نماییم. تیرهای اصلی سازه که بار مرده و زنده روی آن‌ها قرار دارد و مستقیماً به ستون‌ها متصل می‌شوند را پل می گویند. نحوه اتصال پل‌ها به ستون به سه روش کلی انجام می گیرد. این روش ها عبارت اند از :
• اتصال ساده (مفصلی)
• اتصال صلب (گیردار)
• اتصال نیمه صلب (نیم گیردار)

10. اجرای بادبندها در نصب اسکلت فلزی

می دانیم بادبندها اعضای کششی هستند که برای مقابله با نیروهای جانبی نظیر باد و زلزله در سازه طراحی می گردند. بادبندها شامل مقاطع فولادی یا کابل‌ها و یا تیرآهن‌ها (معمولاً نبشی یا ناودانی) هستند، که به بر حسب نوع آن در قاب های اطراف سازه نصب می گردند. در ساختمان‌هایی که دارای چندین دهانه هستند، از مهاربندی اغلب در دهانه بزرگ‌تر در کلیه طبقات همان دهانه استفاده می‌شود. مهاربند را می‌توان حتی در دهانه اول و آخر در هر طبقه طراحی کرد. در صورت وجود بادبند در سازه فلزی، پلیت های مربوطه را که ابعاد آن‌ها در نقشه های اجرایی مشخص است، در محل خود مطابق نقشه نصب کرده و سپس بادبندها را روی آن‌ها جوش می دهیم. این پلیت ها در چهار گوشه اتصال بادبند به تیر و ستون و نیز در محلی که بادبند ها به هم می رسند، نصب می گردد. بادبندها عموماً به صورت مقاطع دوبل ناودانی طراحی و نصب می گردد. ابعاد و هندسه پلیت اتصال بادبند به سازه باید علاوه بر انطباق با نقشه‌های اجرایی، با در نظر گرفتن زاویه استقرار بادبند در هر دهانه برشکاری و نصب گردد. در این مورد باید تقارب محورهای طولی اعضا در یک نقطه رعایت شود. قبل از نصب بولت های صفحه‌ستون باید از عدم تداخل آن‌ها با پلیت های بادبند اطمینان حاصل شود و در صورت وجود مغایرت، مراتب به مهندس محاسب اطلاع‌رسانی شود. از اتصال وصله در طول عضو قطری باید حتی‌الامکان جلوگیری شود. در صورت لزوم وصله باید قادر به تحمل همه ظرفیت عضو به صورت اتصال پوششی و یا به صورت مستقیم و با جوش شیاری با نفوذ کامل باشد. وصله بادبندها نباید در یک مقطع قرار گیرد. باید دقت کرد که ضابطه بند 10-3-11-3 مبحث دهم مقررات ملی سـاختمان (ویرایش 1392) مبنـی بـر ایجـاد فاصله t2 (t ضخامت ورق اتصال) از خط تکیه‌گاهی ورق اتصال در قاب‌های مهاربندی ویژه رعایت شود. شکل زیر نحوه اتصالات یک بادبند ضربدری که توسط دوبل مقطع ناودانی اجرا شده است، را نشان می دهد.

شکل 27 بادبند اجرا شده در سازه فلزی

بادبندها باید حتی‌الامکان به صورت متقارن در دهانه های روبه روی هم اجرا شوند تا در مقابل نیروهای وارده به سازه به بهترین شکل ممکن مقاومت نمایند. پرکاربردترین نوع بادبندها بادبند ضربدری است که در برخی مواقع به دلیل وجود در یا پنجره در قاب مربوطه از بادبندهایی نظیر شکل های زیر استفاده می شود.

 منبع: sabzsaze